Kritiek op van alles en nog wat

Naar aanleiding van de recente pennestrijd tussen Habakuk.nu en Goedgelovig.nl is vanuit diverse hoeken gesuggereerd dat Habakuk.nu over ‘van alles en nog’ wat een mening heeft. Er wordt neerbuigend gedaan over de kritische houding die Habakuk aanneemt m.b.t. diverse maatschappelijke en christelijke trends. Habakuk.nu zou betuttelend zijn, zuurpruimerig bezig zijn, etc. Het is teleurstellend te moeten ontdekken dat deze mensen zelf christen zijn. Laten we hopen dat deze mensen niet een getrouwe weerspiegeling geven van het christelijk denken in Nederland, want dan worden de bangste vermoedens waar, nl. dat het met christenen in Nederland al niet veel beter is gesteld dan met hen die in de morele verloedering voorop lopen.

Wat is er over van een radicaal christendom dat een zout en een licht is in de maatschappij? Sommigen beweren dat de organisatie achter Habakuk.nu zich beter bezig kan houden met sociaal werk dan met actie tegen immoraliteit in de reclame. Is dan de modernistische trend die de verticale lijn (verzoening met God, heiligheid) afzet tegen en opgeeft ten koste van de horizontale lijn (sociale gerechtigheid) ook de evangelische beweging binnengedrongen? Men zou het ene moeten doen en het andere niet nalaten. Komen we nog op voor God en zijn zaak of willen we allemaal brave burgers zijn die alleen politiek correcte uitspraken doen? Gaan we misschien liever stil in een hoekje wachten tot het einde der tijden aanbreekt? God roept ons op om het evangelie te verkondigen maar tevens - zoals Kuyper dat noemde - de cultuuropdracht gestalte te geven door de maatschappij te veranderen.

Het is typisch Nederlands om kritiek te hebben op ‘van alles en nog wat’. Daarentegen is het typisch bijbels om de eigen cultuur en de eigen kerk tegen het licht te houden van Gods Woord en de medemens daarop aan te spreken. Dat is niet kritiek om de kritiek, maar vermaning en profetische oproep om terug te keren naar God. Nederland is ver af gegleden. Van het eens zo sterk gefundeerde christelijke geloof is niet veel meer over dan een trieste puinhoop. De mensen die er wonen denken misschien dat ze deel uitmaken van een nog steeds levende traditie, maar ze beseffen niet dat ze in lompen gekleed gaan. Mag Habakuk.nu, samen met anderen, de ogenzalf zijn die mensen de ogen opent. Want Nederland staat, inclusief haar christenen, aan de rand van de afgrond.

God bestaat waarschijnlijk niet

In Engeland is onlangs een reclamecampagne van start gegaan om het atheïsme te promoten. Er rijden vanaf januari bussen door London met de slogan 'There's probably no God. Now stop worrying and enjoy your life', 'God bestaat waarschijnlijk niet, dus maak je niet druk en geniet van het leven'. Zelfs de schrijver van The God Delusion, Richard Dawkins, doet mee en levert een aanzienlijke financiële bijdrage.

Gelet op het feit dat de westerse media doorgaans grotendeels op de hand zijn van het humanistisch gedachtengoed of op zijn minst agnostisch zijn, lijkt deze campagne min of meer overbodig. Dit initiatief is dan ook vrij opmerkelijk te noemen. Van christenen zou zoiets verwacht kunnen worden. Zij hebben immers de opdracht te getuigen van hun geloof en alle volken tot discipelen te maken. Maar atheïsten hebben niet zo'n opdracht; het wezen van het atheïsme, dat er geen God is, brengt een 'opdrachtloosheid' met zich mee. Er is geen missie en dus moet er ook geen verantwoordelijkheid afgelegd worden. Vandaar ook de slogan: 'stop worrying', 'maak je geen zorgen'; er is immers geen vergelding. Maar daar zit 'm nu juist de ironie.

1. Als God niet bestaat, is er inderdaad geen reden om je zorgen te maken, want er is geen afrekening. Maar er is ook helemaal geen reden om zo'n boodschap de wereld in te sturen, omdat een atheïstisch wereldbeeld geen zin, doel of betekenis aan het leven toekent. Waarom zou je mensen dan iets bij willen brengen? Als er geen reden tot zorg is - er is immers geen wetgevende God - waarom voelen deze atheïsten zich dan moreel gedrongen om deze actie te organiseren?

2. Trouwens, is er wel reden om je géén zorgen te maken? Is het niet ontzettend zorgwekkend te ontdekken dat God waarschijnlijk niet bestaat? Ineens heeft het leven geen zin meer. Plotseling moeten we aannemen dat er na de dood niets is. Onze eindigheid is definitief. Zonder God kunnen we er niet zomaar vanuit gaan dat er orde is in het universum. Zonder God staat eigenlijk alles op losse schroeven. (Filosofen weten dat stiekum al, maar de rest van het westen doet alsof er niets aan de hand is).

3. Hoe zou deze boodschap 'don't worry, enjoy life' klinken in de oren van watersnoodslachtoffers in India en Haïti, getroffenen van de aardbevingen in China en Pakistan enz. De armen van deze wereld hebben al zo weinig zorgeloos te genieten; wat blijft er zonder een God die opkomt voor de zwakken nog van het leven over? Sterker nog, de atheïsten in het westen zullen nu nog minder in hun geweten aangesproken worden om de armen te helpen. Immers: 'God probably doesn't exist, so stop worrying and enjoy life'. Mensen in Engeland kunnen aan deze campagne bijdragen door een gift te geven via de site justgiving.com. Vreemd, een 'rechtvaardige' gift voor een boodschap die beweert dat zoiets als rechtvaardigheid niet bestaat.

Er zit nog iets curieus aan de slogan: God bestaat 'waarschijnlijk' niet. O, ze weten het niet helemaal zeker. Dat is een eerlijke toegeving met flink wat implicaties. Ik moet daarbij denken aan de zgn. Gok van Pascal. Volgens Blaise Pascal kun je bij de onzekerheid over Gods bestaan maar het beste christen worden. Immers als God niet bestaat dan heb je tenminste een moreel waardig leven geleefd en als God wel bestaat kom je in de hemel. Voor de ongelovige is er ofwel geen leven óf een hel na de dood. Geen moeilijke keuze toch?

Hoewel 'ongelovigen'; het is fijn om te ontdekken dat atheïsten toegeven 'gelovig' te zijn. Ze geloven dat God niet bestaat. Maar is zo'n credo nu echt reden om de straat op te gaan om mensen over te halen?

Reeds eerder geschreven i.s.m. de redactie van opiniesite habakuk.nu en aldaar gepubliceerd

De humor voorbij

Met humor kunnen alle heilige huisjes omver worden gehaald. Tegenwoordig hebben we ook een ‘christelijke’ versie van alles relativerende humor, goedgelovig.nl. Hun nieuwste satire richt zich op de actie die habakuk.nu voert tegen reclame die de regels van het fatsoen overschrijdt. Habakuk.nu stelt bezoekers in staat een mail te sturen naar de desbetreffende bedrijven. Goedgelovig.nl heeft er lucht van gekregen en vindt het nodig ook een duit in het zakje te doen. Omdat goedgelovig.nl graag sexy over wil komen, doen ze hun uiterste best om de vermeende moraalridders van Habakuk met hun actie belachelijk te maken. Daarbij roept goedgelovig.nl bezoekers op om steunbetuigingen te geven voor de in Habakuks actie gewraakte bedrijven.

Satire is niet verkeerd mits er bepaalde regels in acht worden genomen. Zaken als wederzijds respect, correct taalgebruik en het hanteren van de waarheid blijven belangrijk. Goedgelovig.nl is deze keer te ver doorgeschoten. De site heeft op een wijze gereageerd die omschreven kan worden als banaal en onwaardig. Enkele zaken zijn bij de redactie van Habakuk in het verkeerde keelgat geschoten. Daarom lijkt ons een korte reactie op zijn plaats.

Het verbaast ons dat goedgelovig.nl op zijn site ter gelegenheid van de sloggi-satire topless vrouwen met tangaslip afbeeldt met een duivelsvork in de hand. Blijkbaar moet dit anno 2008 kunnen. Het gaat toch om humor? Humor bedekt elk bloot; humor is onaantastbaar, boven elke kritiek verheven. Niet dus. Dit lijkt meer op een verziekt stuk entertainment. Goedgelovig.nl is zelf een goed voorbeeld aan het worden van de seksualisering van de samenleving waartegen habakuk.nu in het geweer komt. Via de media worden we al decennia lang vergiftigd met allerlei immorele bagger. Eindelijk is er protest. Te laat misschien, maar wel terecht. Het moet een keer ophouden.

Maar wie schets onze verbazing: de actie moet zo nodig gebagatelliseerd worden door mensen die zich christen beschouwen. Met hoongelach wendt goedgelovig.nl zich af van het vermeende opgestoken vingertje. Beste mensen, het gaat hier om een moreel appèl! Het feit dat goedgelovig.nl het durft om een bedrijf als GSUS in een positief daglicht te stellen en Ruud de Wild een aai over de bol te geven getuigt niet zozeer van een goed gevoel voor humor als wel van een ernstig gebrek aan onderscheidingsvermogen. Het is echt ongelofelijk dat goedgelovig.nl zich niet druk blijkt te maken over het misbruiken van Jezus voor commerciële doeleinden. Dat heeft niets te maken met een gezonde dosis relativering, maar met een groot tekort aan geloofsernst en besef van Gods heiligheid. Blijkbaar zijn 'eerlijke' producten voor goedgelovig.nl belangrijker dan de eer van God.

Goedgelovig.nl is noch in staat om door te hebben waar trends in onze maatschappij uit voortkomen, noch te duiden waar ze naar toe leiden. Ondertussen zijn ze zelf moraliserend bezig door te stellen dat THDV écht onrecht zou moeten bestrijden in plaats van dat het verkeerde reclame aan de kaak stelt. Natuurlijk echt onrecht gebeurt niet in Nederland, wie z’n mond opentrekt is meteen overdreven, pietluttig, kleinzielig, een fatsoensrakker.

Goedgelovig durft zelfs te stellen dat THDV een 'steeds irrelevanter wordende club' aan het worden is. Er wordt gesuggereerd dat goedgelovig.nl van zijn oorspronkelijke doel van het helpen van de armen is afgeweken. Dat is geen humor maar een waardeoordeel, een aantijging. Blijkbaar is goedgelovig.nl niet goed op de hoogte van het werk van THDV. Kom eens een keer een dag met ons meedraaien. Dan zullen wij jullie laten zien wat wij zoal doen op het gebied van hulpverlening aan prostituées, drugsverslaafden, daklozen, homoseksuelen, op het gebied van evangelisatie, reïntegratie, voorlichting en preventie. THDV is bezig in onze hoofdstad en daarbuiten in tal van takken van arbeid. Na meer dan 150 jaar is THDV nog steeds trouw aan haar idealen: hulp bieden aan hen die dat het meest nodig hebben in onze samenleving, opkomen voor hun rechten in de Naam van Jezus.

Maar we laten ook een kritisch en profetisch geluid horen. De kerk van Christus moet altijd opnieuw herinnerd worden aan haar opdracht en de spiegel van het Woord worden voorgehouden. Wij geloven niet dat humor daar het beste middel voor is en geven de voorkeur aan een profetische oproep. Nee dan is het goedgelovig.nl die totaal is doorgeslagen: jullie humor is niet irrelevant maar schadelijk. Dat het allemaal niet zo’n vaart loopt met de morele achteruitgang van Nederland moeten we blijkbaar maar aannemen. Maar ja, daar moet je dan ook een beetje goedgelovig voor zijn... en een flinke dosis wereldgelijkvormigheid bezitten.

Reeds eerder geschreven i.s.m. de redactie van opiniesite habakuk.nu en aldaar gepubliceerd

Obama, abortusextremist

Op een dag in een niet al te lang verleden was er op CNN een nieuwsitem getiteld ‘Who is Osama?’ Die vraag sloeg nergens op want iedereen kent Osama bin Laden, de sublimatie van de moslimextremist. Het artikel ging over de toen nog volkomen onbekende Barack Obama. Inmiddels is Obama bijna net zo bekend als Osama. Jong en oud, blank en zwart, Amerikanen en niet-Amerikanen, velen zijn op zijn hand. Ook heel wat evangelischen zouden de man graag als president van de Verenigde Staten zien.

Maar wat minder bekend is, is dat Obama ook een extremist is. Niet dat hij bommen af laat gaan of ongezonde islamitische connecties heeft, maar hij hanteert extreme opvattingen als het om abortus gaat. Normaal gesproken worden beide kampen in het abortusdebat aangeduid met pro-choice en pro-life. De eerste term is duidelijk een eufemisme, de tweede zegt precies waar het voor staat: het menselijk leven moet bescherm worden. Wanneer Obama president wordt, zal hij als een van zijn eerste daden de zogeheten Freedom of Choice Act ondertekenen die elke beperking van abortus op zowel federaal als staatsniveau zal annuleren. Obama is niet simpel pro-choice (de vrouw moet zelf kiezen), maar pro-abortus. Robert George van het Witherspoon Institute komt met een interessante analyse en concludeert dat Obama een abortusextremist is. Obama wil zelfs kinderen die na een abortus toch nog levend ter wereld komen niet beschermen.

Moeten we nog uitleggen wat abortusmethoden als ‘partial birth abortion’ inhouden? Blijkbaar wel. Sommigen van de jongste generatie evangelischen willen af van de one-issue politiek en zijn het abortusvraagstuk een beetje moe (Groothuis noemt dat sarcastisch ‘fetus fatigue’, ofwel ‘fetusvermoeidheid’. Heel wat evangelischen in Amerika zullen op Obama stemmen en het gevolg zal zijn dat in het komende ambtstermijn miljoenen ongeboren kinderen het levenslicht niet zullen zien.

Van de lezers van deze website zullen de meesten niet gaan stemmen. We kunnen echter wel bidden. Politiek is een zaak van vele belangen, maar het belang van de meest kwetsbaren in onze samenleving, de ongeborenen, mag nooit verkwanseld worden ten gunste van andere zaken. Obama, de abortusextremist, mag geen president van Amerika worden.

Reeds eerder gepubliceerd op opiniesite habakuk.nu

Breuklijnen

Joseph d’Souza, voorzitter van de Indiase organisatie Dalit Freedom Network, gaf enige tijd geleden een lezing waarin hij beweerde dat zich in beschavingen breuklijnen bevinden die kunnen zorgen voor massale verschuivingen op sociaal, religieus en cultureel gebied. Net als bij de breuklijnen van echte aardbevingen zijn ze onzichtbaar voor het ongetrainde oog, maar kunnen ze een enorme transformatie van de cultuur teweeg brengen. Maar in tegenstelling tot de echte breuklijnen hoeven de gevolgen geen verwoestend effect te hebben; ze kunnen zelfs door menselijk en goddelijk handelen beïnvloed worden en leiden tot een massale beweging naar Christus.

D’Souza spreekt over de situatie in India en met name het lot van de 250 miljoen Dalits in het land. Wij kennen de Dalits als de kastelozen, de onaanraakbaren van wie zelfs de schaduw onrein wordt beschouwd. Zelf hebben zij de geuzenaam ‘Dalits’, ‘verworpenen’, aangenomen. Sinds midden twintigste eeuw is deze groep aan het ontwaken. Ze vragen zich af waarom ze hindoe zijn. Immers hun religie heeft hen niets te bieden. Op 4 november 2001 gingen duizenden Dalits in New Delhi de straat op om te protesteren tegen het kastesysteem en om het hindoeïsme af te zweren. Volgens hun religie zijn zij het drek van de aarde. Deze grote groep, die eenvierde van de bevolking uitmaakt, is in beweging gekomen. Ze overwegen hun opties: boeddhisme, islam of christendom. Hun keuze wordt voor een groot deel bepaald door het mogelijkheid van verandering van sociale en maatschappelijke status. De religie met de beste papieren maakt de beste kans gekozen te worden.

De ontwakende Dalits vormen een breuklijn waar de Andreas breuklijn in Californië een dwerg bij lijkt. En wat doen de christenen in India? Die hebben zich verenigd in het Dalit Freedom Network dat zich inzet om de liefde van Christus praktisch te maken. Ze bouwen educatieve en medische centra om te laten zien dat voor de God van de Bijbel alle mensen gelijk zijn. De christenen in India hebben de breuklijn geïdentificeerd en spelen er op in. Ze beseffen dat als er nu niet gehandeld wordt, een unieke kans voor de verbreiding van het evangelie wordt verspeeld. Mogelijk staan miljoenen op het punt christen te worden. Er staat veel op het spel.

Kent Europa ook een breuklijn? Daarmee bedoel ik: is er in Europa een trend, een gegeven, een situatie die het tij van secularisatie en moreel verval zou kunnen keren? Zo ja, hoe kunnen wij als christenen op die trend inspelen?

Reeds eerder gepubliceerd op opiniesite habakuk.nu

De pornoficatie van Nederland

Afgelopen weekend was ik in 's lands grootste warenhuis en zag bij de ingang tot mijn verbazing een rekje met tijdschriften in de aanbieding waaronder de PlayBoy. Ik liep eerst geïrriteerd voorbij maar draaide me vervolgens om en pakte woest het gore spul om het achter de andere tijdschriften te zetten. Had mijn dochter die troep al gezien?

Het zoveelste voorbeeld van de pornoficatie van Nederland. Alsof een trechter op je strot wordt gezet en bagger naar binnen wordt gepropt, zo sta je bloot aan de onafwendbare onaflaatbare stroom van immorele rotzooi. Waar men zich enkele decennia geleden voor schaamde is nu een lifestyle artikel geworden waar de consument mee wordt gepaaid... open en bloot. Schunnigheid zonder schaamte, overal aanwezig, onderdeel van onze dagelijkse leefomgeving.

Hoe is het ook al weer zover gekomen? De culturele factoren die de ruimte ervoor hebben gecreëerd voor zijn niet moeilijk aan te wijzen. Het naoorlogse klimaat werd gekenmerkt door een toenemend moreel relativisme, d.w.z. dat men steeds minder vasthield aan vaste morele waarden. Dit proces ging hand in hand met een ontkerstening van onze samenleving. Eindelijk - waarschijnlijk versneld door de Tweede Wereldoorlog - belandden de resultaten van zo'n 200 jaar westerse filosofie op de 'werkvloer' van het dagelijks bestaan. De protesten in de zestiger jaren promootten een vrije seksuele moraal.

De tv werd de bereidwillige 'breedband' waarlangs de nieuwe vrijheid ons deel is geworden met een snelheid die onvoorstelbaar is. Zonder een allesomvattend overzicht denk ik aan de volgende mijlpalen in de door de tv bewerkstelligde seksuele verloedering: Phil Bloem naakt bij de VPRO in '67, de komst van de videotheek, de Pin-up Club in de jaren '80, de opkomst van de commerciële omroepen met als voorlopig 'hoogetpunt' 'Deep Throat' bij BNN en de VPRO (die laatste heeft natuurlijk een reputatie hoog te houden).

Maar we mogen bij dit alles de vrije marktwerking niet uit het oog verliezen. Toen bloot in het openbare leven eenmaal geen taboe meer was (en het geen taboe meer was om taboes te doorbreken), nam de vrije markt het estafettestokje over van de zich ontblotende avantgarde. Met naakt was geld te verdienen, eigenlijk wilde iedereen wel porno en was nu de tijd rijp om dat willen te benoemen, aan te wakkeren en te bevredigen... voor een prijs.

Een beweging die we telkens terug zien keren is deze. Ergens in de media worden de grenzen van het op dat moment gelden fatsoen overschreden. Er is wat ophef. Vervolgens wordt het stil en volgen alle media met vergelijkbare content de grensverlegging die stilzwijgend tot stand is gekomen. De media moeten wel; ze opereren immers op de vrije markt die bepaald wordt door vraag en aanbod. Het geërotiseerde volk vraagt om telkens taboedoorbrekende troep en de media moeten het geven anders raken ze marktaandeel (en dus reclamebesteding) kwijt.

Daar sta je dan in een warenhuis, weerloze speelbal van moraalloze marketingbobo's die vanuit het landelijke kantoor de hersenloze filiaalmanager en de schaapachtige schappenvuller aansturen: seks, seks, seks... Totdat je ervan braakt. Intussen is je kind al zo vol negatieve impressies dat het op achterstand staat om een normaal volwassen leven te beginnen.

Remmeloze schaamteloze seks is overal. Zelfs semi-overheden (denk aan nutsbedrijven) zijn al aanbieders van porno geworden. Wat onze maatschappij als uitwassen beschouwt op seksueel terrein, pedofilie, groepseks, verkrachting, etc. is slechts een voorbode van wat ons te wachten staat als we ons niet bekeren van de totale seksuele ontaarding waar we ons als beschaving aan over hebben gegeven.

Reeds eerder gepubliceerd op opiniesite habakuk.nu

Waarheid versus beïnvloeding

Een kenmerk van de  westerse beschaving is dat ontwikkelingen op filosofisch gebied op de voet gevolgd worden door culturele trends. Onze cultuur leeft als het ware de levensvisie van haar filosofen. Sinds het christendom door de wijsgeren van de Verlichting overboord is gegood, heeft dit ingrijpende - en in toenemende mate desastreuze - gevolgen gehad voor het westen.

Heel herkenbaar is hoe filosofie zijn doorwerking heeft gehad in reclame en marketing. In de twintigste eeuw zijn er denkers geweest die de vraag naar goed en kwaad op een praktische manier probeerden op te lossen. Ze kwamen tot de conclusie dat iets waar en goed is, omdat het werkt. Deze beweging werd aangeduid met de term pragmatisme en heeft een enorme invloed gehad op reclame. Reclame werkt, dus het is goed. Men heeft zich meestal weinig bezig gehouden met de vraag of bepaalde reclame wel ethisch verantwoord is. Er is gelukkig een reclamecodecommissie. Het feit dat zo'n commissie nodig is, zegt eigenlijk al genoeg. Er moet gereguleerd worden anders loopt het de spuigaten uit.

Een andere denkrichting dacht juist heel anders over het begrip waarheid. Ze vroegen zich af of er wel zoiets als waarheid is. Mensen zijn immers altijd onderling verdeeld over zoveel dingen. Is waarheid niet veel meer gewoon een afspraak tussen mensen onderling? Waarheid bestaat niet volgens deze richting die aangeduid wordt met de term postmodernisme. Ook deze beweging deed haar invloed gelden. Het gaat er immers niet meer om de consument te overtuigen van de kwaliteit van een product. Niemand is meer geïnteresseerd in de waarheid over een product, want die waarheid bestaat toch niet. Het gaat bij marketingtechnieken niet om overtuigen maar beïnvloeden. Je moet de consument winnen voor 'jouw' waarheid. Het is zaak een merkbeleving te creëren die er voor zorgt dat de klant liefst onbewust het product gaat kopen.

Nu de kerk dan. We zien regelmatig een klakkeloos en onzorgvuldig toepassen van verworvenheden die gestoeld zijn op bedenkelijke filosofieën. Het werkt en daarom doen we het. Marktetingprincipes worden toegepast omdat ze het gewenste resultaat geven. In hoeverre maken wij ons schuldig aan het beïnvloeden van mensen door het scheppen van de juiste sfeer, door indruk te maken met massaliteit, etc.? In hoeverre tuigen wij onze buitenkant op, met verwaarlozing van de binnenkant?

We moeten heel voorzichtig zijn met moderne marketingtechnieken. De kerk heeft de plicht de verkeerde filosofie die daarachter schuilgaat te ontmaskeren. Het evangelie moet zuiver bewaard en gecommuniceeerd worden. Verkondiging is iets heel anders dan emotionele beïnvloeding. Een verwaterd evangelie levert watjes op. Pragmatisch resultaat mag niet als een synoniem beschouwd worden van vruchtdragen.

Jezus Christus is de Weg de Waarheid en het Leven. Van deze waarheid moeten wij in alle zuiverheid getuigenis afleggen. Ook als direct meetbaar resultaat uitblijft.

Reeds eerder gepubliceerd op opiniesite habakuk.nu