Monday, April 6, 2009

Consequent atheïsme

Veel atheïsten worden boos als je ze toewerpt dat hun wereldbeeld leidt tot een immoreel universum. Je kunt praten als Brugman maar hun absolute moraal praat je niet weg uit hun relativistische wereldbeeld. Dat heeft mogelijk iets te maken met de Nieuwe Atheïsten zoals Richard Dawkins en Christopher Hitchens (om twee van de belangrijkste te noemen). Deze mannen zijn niet zomaar atheïst; ze vallen graag openlijk het christendom aan. Zo beweert Hitchens dat religie (en dus ook het christendom) diep immoreel is terwijl Richard Dawkins zich ook wel een 'culturele christen' noemt vanwege de overeenkomende morele waarden, terwijl hij tegelijk met het christelijk geloof de vloer aanveegt.

Atheïsten die een beroep doen op een universeel geldende moraal (want dat doen beide heren) kan ik moeilijk serieus nemen. Eerst zagen ze de tak waar ze op zitten van de boom af en terwijl ze aan het vallen zijn beweren ze doodleuk dat er niets aan de hand is. Toch zijn ze de favoriet van alle 'wannebe' atheïstjes die grootmoedig de vuist naar de hemel schudden maar niet echt doordenken.

Dan heb ik meer waardering voor atheïsten die echt consequent zijn. Als ze echt atheïst willen zijn, moeten ze in navolging van Nietzsche de christelijke moraal in zijn totaliteit overboord gooien, toegeven dat alles mag en alles kan én ernaar gaan leven.

Hoewel, waardering. Ik ben er een tegengekomen die je de stuipen op het lijf jaagt. Peter Singer, vooraanstaand atheïstisch filosoof, vindt bijvoorbeeld dat pasgeboren baby's minder blijk van intelligentie geven dan kippen of vissen en dus gedood mogen worden. Hij wil een proefperiode van 28 dagen na de geboorte van een kind instellen voordat aan het kind het recht tot leven wordt toegekend. Singer is dan wel weer inconsequent als hij het heeft over dierenrechten. Want 'rechten' zijn verbonden aan een moraal, en een moraal is in een atheïstisch wereldbeeld niet te verankeren.

Maar toch: goed zo Peter Singer. Knap dat je consequent bent en de dwangbuis van de christelijke moraal van je af probeert te schudden. Ga vooral zo door. Maar vind je het erg dat ik heel erg hard wegloop bij jouw wereldbeeld vandaan?

Daar waar het niet lukt om een moraal te verankeren, zal ze naar verloop van tijd eroderen. En dat is een van de grote problemen van het atheïsme. Gelukkig hebben we consequente atheïsten die dit voor ons bewijzen.

Deze column is eerder gepubliceerd op opiniesite Habakuk.nu

2 comments:

kombelpeter said...

Atheïsten met een duidelijke moraal kuun je niet serieus nemen? Een Godheid, of het nou Allah, Jahweh of de onzichtbare paarse olifant is, is niet noodzakelijk voor moraliteit. Sterker nog, als je beroep doet op je eigen rationele vermogens om een morele code op te stellen, kom je veel en veel verder dan de moraliteit uit een religieus geschrift te halen, zoals de Bijbel.

Yossman said...

Er zijn genoeg atheïsten met een serieuze moraal. Echter, gelet op het atheïstische wereldbeeld, is het probleem dat geen fundament aangewezen kan worden voor die moraal. Een naturalistische opvatting van de werkelijkheid sluit een absolute moraal uit. In de praktijk kan echter vrijwel niemand met een relativistische moraal uit de voeten. Er zullen altijd dingen blijven die wij allemaal met afschuw beschouwen. Daarom is er een transcendente fundering nodig om te kunnen spreken van een absolute moraal.

De paarse olifant zal ons daarbij niet helpen. Die is imaginair en daarmee contigent, terwijl de transcendente fundering van de moraal noodzakelijk is.